Bóng đá tổng lực hiện nay đã không còn chỗ đứng trong làng túc cầu. Trong suốt chiều dài lịch sử đã có vô vàn cách chơi bóng được sản sinh và để lại dấu ấn. Total Football là một trong số đó và hãy cùng chiêm nghiệm lại lối chơi này qua nội dung bài viết.
Bóng đá tổng lực được biết đến là gì?
Bóng đá tổng lực – một phong cách chơi bóng được biết đến với mục đích khai thác, làm chủ không gian và thời gian. Các vị trí liên tục hoán đổi cho nhau dựa vào tính kỷ luật và nền tảng thể lực bền bỉ, đó là phong cách chơi Total Football – bóng đá tổng lực.
Các cầu thủ được yêu cầu phải mở rộng hết cỡ không gian khi kiểm soát được trái bóng nhất là tấn công. Ngược lại, không gian sẽ phải thu hẹp lại hết cỡ gần trái bóng khi không thể kiểm soát. Cầu thủ khi vận hành lối chơi buộc phải pressing sân bất cứ đang trong trạng thái nào.
Total Football được biết đến với lối đá đặc trưng của ĐTQG Hà Lan, nguồn cơn của biệt danh Cơn lốc màu da cam. Hiện nay, phong cách chơi này đã lỗi thời và ít được áp dụng, cá biệt chỉ là với góc độ tiếp cận khác.
Chiến thuật bóng đá tổng lực được ra đời như thế nào?
Trong tiếng Anh, Total Football ám chỉ lối chơi tổng lực với cách hiểu đơn giản. Trở lại những năm đầu thập niên 70 của thế kỷ trước, CLB Ajax Amsterdam và bóng đá Hà Lan là một thế lực thực sự lớn của châu Âu. Lối chơi được hình thành từ năm 1970-1972. World Cup 1974, phong cách chơi tổng lực được hoàn thiện và trình làng ra cả thế giới.
ĐTQG Hà Lan khi đó biểu diễn lối đá cực kỳ biến ảo, lạ lẫm và khiến cho nhiều đối thủ mạnh cảm thấy bối rối. Huyền thoại Rinus Michels khi đó đã dẫn dắt các siêu sao như Johan Cruyff, Neeskens,… lọt tới chung kết World Cup nhưng lại thất bại trước Tây Đức.
HLV Rinus Michels sau khi kết thúc giải đấu đầy xúc cảm tại World Cup 1974 được cho là “cha đẻ” của bóng đá tổng lực. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu thời hiện đại cho rằng, Total Football chỉ được ông áp dụng và nâng tầm phù hợp với giai đoạn đó. Hà Lan và CLB Ajax Amsterdam khi đó có thể là phiên bản cao cấp nhất của lối chơi tổng lực.
Tiền đề của bóng đá tổng lực xuất phát từ nước Áo, trung tâm của châu Âu một thời. Matthias Sindelar của Áo hay sao này siêu sao với những siêu phẩm đẹp mắt Puskas cũng được cho là người áp dụng lối đá này.
Cách vận hành chiến thuật Total Football
Mỗi chiến thuật chơi bóng đá luôn tiềm ẩn sự nguy hiểm, điểm yếu và điểm mạnh. Để hiểu hơn và có thể phân tích được chiến thuật tổng lực, hãy cùng tiếp cận với một vài góc độ dưới đây.
Đội hình bóng đá tổng lực
Sơ đồ phổ biến trong Total Football là lối chơi thiên về bóng đá tấn công 4-3-3 hoặc 3-4-3. Một Libero với vai trò của một tiền vệ phòng ngự sẽ dâng cao lên hàng tiền vệ, khi đó 4-3-3 trở thành 3-4-3. Giai đoạn đó với những cầu thủ như Barry Hulshoff, Blankenburg, Daniel Blind đều có thể biến đổi khi thay đổi vị trí của mình.
Cách chuyển hóa 4-3-3 sang 3-4-3 cho phép các cầu thủ chơi phòng ngự phát động tấn công một cách tốt hơn. Điều này tạo ra quân số áp đảo ở tuyến giữa, có khả năng chống phản công cực kỳ tốt trong trường hợp mất bóng.
Về lối đá trong chiến thuật bóng đá tổng lực
Bản chất cách chơi của người Hà Lan khi đó là Pressing tầm cao, liên tục được gọi thành “tổng lực”. Sau khi giành được quyền kiểm soát bóng, cầu thủ áp cam chuyền về cho một hậu vệ cánh, sự liên kết giữa hậu vệ và tiền vệ là liên tục nhằm kéo dãn đội hình đối phương.
Giai đoạn bóng lên đến khu vực giữa sân, một số vị trí bắt đầu hoán đổi giữa cánh và trung lộ, đối phương đa phần sẽ bị bất ngờ. Trường hợp thuận lợi sẽ phất bóng dài hoặc chọc khe tùy vào nhãn quan chiến thuật của cầu thủ cầm bóng.
Một điểm lưu ý trong lối đá của bóng đá tổng lực đó là việc tịnh tiến vị trí khi cầm bóng. Johan Cruyff trong giai đoạn cực thịnh của lối chơi này là người thi đấu cực kỳ linh hoạt và mang đến sự rối loạn rất lớn cho đối thủ mà ông gặp phải.
XEM THÊM: Chiến thuật Kim cương
Một số điểm lưu ý khác của Total Football
Việc di chuyển của bóng đá tổng lực yêu cầu liên tục và không ngừng nghỉ. Một mắt xích không linh hoạt hoặc trùng dẫm vị trí cũng rất dễ tạo ra tác dụng phụ. Ngoài ra đây là lối chơi yêu cầu sự ăn khớp và rất hiểu ý nhau giữa các cá nhân.
Kết hợp các ngôi sao lớn thành thể thống nhất chưa bao giờ đơn giản. Vận hành lối chơi này với nhiều cá nhân xuất sắc cũng trở thành bài toán hóc búa trong nhiều năm.
Nhược điểm của bóng đá tổng lực Total Football
Tổng lực đang chỉ ra nhiều ưu điểm với những chiến thắng tưng bừng, bóp nghẹt đối thủ. Tuy nhiên mặt trái cũng cho thấy sự khắc nghiệt và đòi hỏi trên mức “bình thường” đối với một đội bóng.
- Tiêu hao thể lực nhanh chóng: Pressing thời hiện đại đã cực kỳ vất vả nhưng chơi cường độ cao cả tấn công lẫn phòng ngự sẽ “cực khổ” hơn nhiều. Đòi hỏi của cách chơi này là sức bền và cân đối nguồn thể lực của chính mỗi vị trí.
- Cần có cầu thủ chuyển trạng thái tốt: Chuyển đội hình 4-3-3 sang 3-4-3 yêu cầu sự linh hoạt của chốt chặn giữa sân. Đây là mắt xích quyết định cho sự tịnh tiến hay “thu mình” của sơ đồ đang vận hành.
- Dễ lộ khoảng trống: Hoán đổi vị trí chắc chắn cần sự ăn khớp để nhanh chóng trở lại với trạng thái và chuyển đổi trạng thái bóng đá tổng lực. Nếu dẫm lên chân nhau và không có sự ăn ý, khoảng trống chết người mênh mông sẽ liên tục lộ rõ.
Hiệu quả mà chiến thuật bóng đá tổng lực mang lại
Trong màu áo Hà Lan, lối chơi Total Football không mang đến chức vô địch World Cup ngoài ngôi vị á quân năm 1974. Tuy nhiên ở cấp độ CLB, Ajax Amsterdam giai đoạn đó trở thành nỗi khiếp sợ của châu Âu.
CLB thủ đô xứ hoa Tulip giành tới 3 danh hiệu Champions League liên tiếp các năm 1971, 1972 và 1973. Ngoài ra là các danh hiệu quốc nội các năm 1970, 1972 và 1973.
Cho tới lúc này, nhiều người Hà Lan vẫn còn nhớ như in giai đoạn cực thịnh của Total Football làm rạng danh sức mạnh của bóng đá của quốc gia mình tại châu Âu. Ngày nay lối chơi bóng đá tổng lực không được áp dụng nguyên bản như thời những năm 1970.
Thay vào đó là Total Football từng giai đoạn để đảm bảo thể lực cầu thủ hoặc sử dụng trong 1 hiệp đấu nào đó với trình độ chênh lệch. Ngoài ra, thời hiện đại, việc sử dụng một phong cách chơi khó lòng mang đến bất ngờ. Công nghệ phân tích cùng lý luận của rất nhiều chuyên gia trong lịch sử chỉ ra rằng, mọi sơ đồ, chiến thuật đều có cách khắc chế, chỉ là con người có đủ tốt.
FAQ về Total Football trong lịch sử?
Bạn đã hiểu về Total Football? Nếu muốn có thêm thông tin quan trọng thì hãy đọc tiếp ở phần dưới đây.
Ngoài CLB Ajax và Hà Lan, đã có đội bóng nào áp dụng lối bóng đá tổng lực?
Lối chơi tổng lực như đã giới thiệu, rất khó để áp dụng nguyên bản vào bóng đá hiện đại. Cách chơi này dường như được Pep Guardiola biến thể thành tiki-taka thời hiện đại với lối chơi mê hoặc. Tuy nhiên, lối chơi này cũng không thể tồn tại quá lâu khi sớm bị khắc chế bởi các đội bóng chơi tới 2 tiền vệ phòng ngự có sự tranh chấp và liên tục va chạm, thậm chí phạm lỗi.
Người Hà Lan Bay hiện nay có tiếp tục kế thừa và phát huy lối chơi tổng lực?
Câu trả lời là không hề kế thừa toàn diện. Bóng đá Hà Lan chỉ duy nhất 1 lần giành chức vô địch Euro năm 1988, khi đó Total Football đã lụi tàn. Việc chơi tấn công hoa mỹ hiện nay không thể mang lại hiệu quả bằng việc phòng ngự chặt và phản công khi có cơ hội.
Bóng đá tổng lực đã gợi về hoài niệm của Cơn lốc màu da cam. Được chứng kiến những khoảnh khắc thú vị, ngẫu hứng và bất ngờ là xúc cảm không thể mua được ở bóng đá hiện đại. Đừng quên truy cập Thông Tin Euro để cập nhật các chủ đề về bóng đá mới nhất.
